Παρασκευή, Ιουνίου 26, 2009

ΟΙ 290 ΑΛΒΑΝΟΤΣΙΑΜΗΔΕΣ ΠΡΟΔΟΤΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΥΒΕΡΝΟΥΝ 1981 /2009

Ο/Η ΕΛΟΧΙΜ ΕΙΠΑΙ...
Το ιστορικό κείμενο που ακολουθεί για τους ελεεινούς δωσίλογους ανθέλληνες Αλβανό τσιάμηδες ΠΡΟΔΟΤΕΣ
Αντιγράφτηκε από την σελίδα ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑ και ο διαχειριστείς διευκρινίζει τα κάτωθι

Να τονίσω μόνο πως το κείμενο δεν είναι δικό μου αλλά του Σ. Καργάκου από το ομώνυμο βιβλίο που εμφανίζεται στον τίτλο άρα σε αυτόν πάνε οι έπαινοι (και ενδεχόμενα οι διορθώσεις).
Υποθέτω όμως, ότι θα μπορούσατε κάλλιστα, στην περιοχή σας, να μαζέψετε περισσότερα στοιχεία και να παρουσιάσετε μια ακόμη πληρέστερη εργασία από αυτή σε ένα μπλόγκ.

ΤΙ ΞΕΠΟΛΟΙΜΑ ΕΤΕΙΜΑΖΕΙ Η ΝΤΟΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΗΚΟ

ΑΛΒΑΝΟΙ – ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ – ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΙ

η εκτέλεση των προκρίτων της Παραμυθιάς
29 Σεπτεμβρίου 1943:

(Το κείμενο πού ακολουθεί δημοσιεύθηκε στίς 23 Σεπτεμβρίου 1993 στον Οικονομικό Ταχυδρόμο ως απότιση φόρου τιμής για τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το φοβερό έγκλημα)

Επειδή εσχάτως άρχισε μετ’ επιτάσεως να ανακινείται το θέμα των Τσιάμηδων καί της Τσιαμουριας από μέρους του καθεστώτος Σαλί Μπερίσα (καί όχι μόνον), κρίνουμε σκόπιμο προοιμιακά να δώσουμε συνοπτικά το «ιστορικό» των Τσιάμηδων καί της Τσιαμουριάς. Ό τελευταίος αυτός ορός, κατά την Τουρκοκρατία, υποδήλωνε την περιοχή της αρχαίας Θεσπρωτίας (όχι του νυν νομού Θεσπρωτίας). Ή περιοχή αυτή εκτεινόταν προς Νότον μέχρι των εκβολών του Αχέροντα, προς Βορράν μέχρι Βουθρωτού καί προς Ανατολάς μέχρι των υπωρειών του ορούς Τόμαρος (Όλύτσικας). Οι κάτοικοι της περιοχής παλαιόθεν μετείχαν όλων των περιπετειών του

301

Ελληνισμού (συμμετοχή στον Τρωικό Πόλεμο με 22 πλοία, στα Μηδικά, στον Πελοποννησιακό κ.λπ.). Κατά τους τελευταίους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ή Θεσπρωτία αποτέλεσε τμήμα του ακμάζοντος Δεσποτάτου της Ηπείρου (πρωτεύουσα ή Άρτα). Μετά την κατάλυση του Δεσποτάτου το
1449, ή περιοχή περιέρχεται στους Τούρκους. Ελάχιστοι όμως από τους κατακτητές εγκαταστάθηκαν σ’ αυτή. Μέχρι το 17ο αιώνα ό πληθυσμός ήταν κατά πλειονοψηφία χριστιανικός. Άρα, ό έκμουσουλμανισμός καί ό έξαλβανισμός είναι νεώτερες κατασκευές, δεδομένου πώς ούτε Αλβανοί από την καθαυτό Αλβανία εγκαταστάθηκαν στη Θεσπρωτία.

Τι ήσαν λοιπόν οι Τσιάμηδες; Αυτό πού μπορούμε πρώτον με βεβαιότητα να πούμε είναι πώς δεν πρόκειται για αλβανικό φύλο ή αλβανική φυλή. Το λεγόμενο από τον Πουκεβίλ (Γάλλο πρόξενο στην Αυλή του Αλή πασά) ότι οι Τσιάμηδες προέρχονται από την παλιά αλβανική φυλή των Σάμεις, είναι αναληθές, γιατί τέτοιο φύλο (ή φυλή) δεν υπάρχει. Το όνομα Τσιάμης προέρχεται από παραφθορά του ονόματος του ποταμού Θύαμις (= Καλαμάς).

Αυτό συνάγεται πρώτον από τον τρόπο πού προφέρεται ή λέξη Τσιάμης από τους ίδιους αλλά και από το γεγονός ότι υπάρχει πανελληνίως διαδεδομένο δημοτικό άσμα πού λέγει: «Ποταμέ, Τσιάμη, ποταμέ μου κ.λπ.». Οι αποκαλούμενοι, λοιπόν, Τσιάμηδες, ήταν ένα νοθογενές συνονθύλευμα πληθυσμών, ακαθορίστου φυλετικής προελεύσεως πού κατοικούσε στις περιοχές Παραμυθιάς, Φιλιατών, Πάργας καί Μαργαριτίου καί σε μερικά χωριά του Δελβίνου. Ή διαφοροποίηση τους από τον υπόλοιπο πληθυσμό έγινε σε δύο στάδια: Πρώτον, κατά τις αρχές του 18ου αιώνα ασπάστηκαν

302

τον μουσουλμανισμό για να σώσουν τις περιουσίες τους. Γι’ αυτό καί ό Τσιάμης έγινε για το λαό συνώνυμο του ανειλικρινούς ανθρώπου (βλ. την έκφραση «Τσάμικος ταμπάκος»). Το δεύτερο στάδιο αφορά στη γλώσσα καί στην εθνικότητα: ό αρχαίος γεωγράφος Στράβων αναφερόμενος στους πληθυσμούς των Ίλλυρο-ηπειρωτικών περιοχών γράφει ότι μερικοί ήσαν δίγλωσσοι («’Ένιοι καί δίγλωσσοι είσι»).

Οι Τσιάμηδες άρχισαν να μιλούν κυρίως την αλβανική μετά την κυριαρχία των Αλβανών μπέηδων (ιδίως επί Αλή πασά) στις νότιες ηπειρωτικές περιοχές. Χρησιμοποιούσαν όμως (καί χρησιμοποιούν) καί την ελληνική. Παρά την αλβανοφωνία τους είχαν συνείδηση τουρκική καί όχι αλβανική. Καί τούτο μέχρι το 1925-26. Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, ή περιοχή Τσαμουριάς περιήλθε στην Ελλάδα. Στούς Τσιάμηδες αναγνωρίσθηκαν δικαιώματα Έλληνα πολίτη.

Γι’ αυτό καί αντέδρασαν στην προσπάθεια Ιταλίας καί Αυστρίας πού ήθελαν την υπαγωγή τους στο αρτισύστατο κράτος της Αλβανίας. Μια φράση από το Υπόμνημα πού υπέβαλαν οι Τσιάμηδες της Θεσπρωτίας στη Διεθνή Επιτροπή Έλεγχου στις 6 Νοεμβρίου 1913 είναι ενδεικτική: «Θα συμπολεμήσουμε με τ’ αδέλφια μας τους Χριστιανούς, μέχρις εσχάτων, για ν’ αποκρούσομε το ζυγό του αλβανικού κράτους καί να διατηρήσουμε την ελευθερία μας στην αγκαλιά της μητέρας μας Ελλάδας… ». Ή Ελλάς παύει σιγά-σιγά να θεωρείται «μητέρα» από τη στιγμή πού το ελληνικό κράτος απαλλοτρίωσε τα τσιφλίκια των ισχυρών τσιάμηδων καί τα διένειμε στους ακτήμονες. Από τη δυσαρέσκεια αυτή επωφελή-

303

θηκαν οι Ιταλοί πού με επιδέξια προπαγάνδα κατόρθωσαν να «πείσουν» τους Τσιάμηδες ότι δεν είναι Τούρκοι, όπως πίστευαν, αλλά Αλβανοί! Δηλαδή η «άλβανοποίηση» των Τσιάμηδων συντελείται εντός 10 περίπου ετών (1913-1925). Μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923) που προέβλεπε την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Έλλάδος-Τουρκίας, οι Τσιάμηδες εξαιρέθηκαν της ανταλλαγής, πρώτον διότι με το υπ. αριθμ. 2874/2 υπόμνημα τους της 18ης Φεβρουαρίου 1926 δηλώνουν ότι είναι Αλβανοί ως προς τη γλώσσα και την καταγωγή, Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα αλλά Έλληνες πολίτες! Κυρίως όμως αυτό πού συνέβαλε είναι ή πίεση της Ιταλίας πάνω στην δικτατορική κυβέρνηση Θεοδώρου Πάγκαλου.

Ό Θεόδωρος Πάγκαλος, λόγω του θαυμασμού πού έτρεφε προς την μουσσολινική Ιταλία, διέπραξε το τεράστιο πολιτικό λάθος να εξαιρέσει τους Τσιάμηδες από την ανταλλαγή. Σύμφωνα με την απογραφή του 1928 οι χριστιανοί του νομού Θεσπρωτίας ήσαν 44.668, ενώ οι Τσιάμηδες 16.661, ήτοι το 1/3 του πληθυσμού (27%).

Ή Ιταλία ήθελε να χρησιμοποιήσει τους Τσιάμηδες σαν λόγχη κατά της Ελλάδος. Καί τους χρησιμοποίησε. Προς τούτο, πολλά τέκνα Τσιάμηδων της Θεσπρωτίας είχαν εκπαιδευθεί σε ιταλικά πανεπιστήμια και στρατιωτικές σχολές.

Έτσι, όταν κηρύχθηκε ό έλληνοϊταλικός πόλεμος, τρία αλβανικά τάγματα στελεχωμένα με Τσιάμηδες εισέβαλαν μαζί με τους Ιταλούς στην Θεσπρωτία καί επιδόθηκαν σε εμπρησμούς και βιαιοπραγίες. Παράλληλα, άλλοι πού υπηρετούσαν -ως Έλληνες πολίτες- στον ελληνικό στρατό έπαιξαν το ρόλο της «πέμπτης φάλαγγας». Μετά την κατάρρευση του μετώπου , οι Ιταλοί παρέδωσαν τη Θεσπρωτία στο έλεος των Τσιάμηδων.

Συγκεκριμένα, σε στενή συνεργασία με επιφανείς Τσιάμηδες σχεδίασαν στην Παραμυθιά, οπού κατέλυσαν καί διέλυσαν τίς ελληνικές αρχές, τον πλήρη αφελληνισμό της περιοχής (3 Μαΐου 1941). Έτσι σε μικτά χωριά έδωσαν τη διοίκηση σε Μουσουλμάνους αποκλειστικά. ‘Ίδρυσαν την Αλβανική Φασιστική Νεολαία «Μιλίτσια» καί με διάταγμα της Ιταλικής κυβερνήσεως διορίστηκαν οι αδελφοί Νουρή Ντίνο καί Ναζάρ Ντίνο από την Παραμυθιά, ό μεν πρώτος “Υπατος Αρμοστής Θεσπρωτίας (!), ό δε δεύτερος Συνταγματάρχης της «Μιλίτσια».

Αργότερα -καί πάντα υπό την σκέπη των Ιταλών- οι Τσιάμηδες ίδρυσαν την οργάνωση «Κσίλι Νάσιοναλ Σκιπετάρ» (=Εθνική Αλβανική Επιτροπή), ένα είδος κυβερνήσεως πού για λόγους συντομίας λεγόταν «Ξίλια». Ή οργάνωση αυτή δημιούργησε 14 τάγματα πού προέβησαν σε φοβερά εγκλήματα εις βάρος των Ελλήνων κατοίκων της περιοχής. Από τον μακρό κατάλογο της εγκληματικής δράσεως των Τσιάμηδων σταχυολογούμε ενδεικτικά τα ακόλουθα:

α. Στίς 19 Φεβρουαρίου 1942 δολοφονείται ό συμπατριώτης μου Νομάρχης Θεσπρωτίας Γεώργιος Βασιλάκος.

β. Στίς 24 ‘Οκτωβρίου εκτελείται στην Καλτέριζα ό ιερέας Ανδρέας Βασιλείου (Παπανδρέας) .

γ. Στίς 27 Ιουλίου 1943, μετά την αποτυχία της επιθέσεως κατά του χωρίου Αγία Κυριακή (Πόποβο), 800 Τσιάμηδες της «Ξίλια» υπό την αρχηγία των αδελφών Ντίνο, σε συνεργασία με δυνάμεις Κατοχής, έκαναν επιδρομή στα χωριά του Φαναριού. Λεηλατήθηκαν

305
καί πυρπολήθηκαν 519 κατοικίες, σκοτώθηκαν 800 κάτοικοι (από αυτούς οι 231 ήσαν γυναίκες πού προηγουμένως βιάσθηκαν) και συνελήφθησαν 500 άτομα πού στάλθηκαν όμηροι στα Ιωάννινα. Όλοσχερής ήταν ή απώλεια του κτηνοτροφικού πλούτου. Περίπου 24 χωριά ερημώθηκαν.

Ή εκτέλεση των 49
Το αποκορύφωμα όμως της θηριωδίας των Τσιάμηδων συνεργατών των αρχων Κατοχής ήταν ή εκτέλεση των 49 επιφανέστερων κατοίκων της Παραμυθιάς στις 29 Σεπτεμβρίου 1943, πριν από 50 ακριβώς χρόνια, ως αντίποινα των 5 Γερμανών πού σκοτώθηκαν στη Σκαλά της Παραμυθιάς.

Το σχέδιο του «αποκεφαλισμού» του ηγετικού στοιχείου της Παραμυθιάς κατέστρωσε το «Μεντζιλίσι Ίνταρε» (Συμβούλιο), πού συνήλθε υπό την προεδρία του Νουρή Μπέη Ντίνο. Στό Συμβούλιο μετείχαν: ό υπασπιστής του Νουρή μπέη Ίσουφ Μούσα, ό Μαζάρ Ντίνο (πού την Μ. Παρασκευή του 1922 προέβη σε δολοφονική βομβιστική επίθεση στην Κεντρική Πλατεία των Ιωαννίνων την ώρα πού συναντώνταν οι Επιτάφιοι. Συνελήφθη αλλά απεφυλακίσθη υστέρα από μεσολάβηση της τουρκικής κυβερνήσεως!), ό μουφτής της Παραμυθιάς Χασάν Αβδουλάχ, ο Νεμπιλ Ντίνο, τρομοκράτης των περιοχών Θεσπρωτίας-Πρέβεζας καί Ρετζεπ Ντίνο, Αλβανός φασίστας αξιωματικός.

Αξίζει όμως να δοθεί εν ολίγοις το curiculum vitae του Υπάτου Αρμοστή Νουρή Ντίνο. Γεννήθηκε στην

306

Παραμυθιά. Μετά την απελευθέρωση των νοτίων περιοχών της Ηπείρου από τον ελληνικό στρατό (1913), έφυγε για την Κωνσταντινούπολη. Από εκεί εστάλη στα Τίρανα. Ακολούθως με χρήματα της αλβανικής κυβερνήσεως έσπούδασε στην κτηνιατρική σχολή του Τορίνου. Μετά το πέρας των σπουδών του επέστρεψε στην Αλβανία καί τοποθετήθηκε σε εμπιστευτικό γραφείο στα ανάκτορα του Αλβανού βασιλιά Αχμέτ Ζώγου*. Έπρόδωσε τον Ζώγου καί συμμετέσχε στο φασιστικό κίνημα ανατροπής του. Για την πράξη του αυτή προήχθη σε ταγματάρχη.

Υπό την ιδιότητα αυτή οργάνωσε δύο τάγματα καί πολέμησε μετά των Ιταλών εναντίον της Ελλάδος. ‘Έδρασε στον παραλιακό τομέα. Μπήκε στους Φιλιάτες καί στην Ηγουμενίτσα. Στήν πόλη αυτή εκτέλεσε τον έμπορο Χρήστο Πιτουλη (της γνωστής οικογενείας πολιτικών) καί τον κτηματία Χρήστο Τσώνη. Αυτός επίσης διέταξε καί δολοφονήθηκε στη μέση της πλατείας ό νομάρχης Βασιλάκος καί οι ταμειακοί υπάλληλοι Φυσεκης καί Οικονομίδης. Με εντολή του ακόμη εκτελέστηκαν στο Άσπρο Μύλο 45 εργάτες.

Αυτός, λοιπόν, ήταν ό «αρχιτέκτων» της μεγάλης συμφοράς πού έπληξε την Παραμυθιά. Το «Μεντζιλίσι Ίνταρέ» συνέταξε κατάλογο προσώπων προς σύλληψη. Την εκτέλεση της εντολής αναλαμβάνει ό υπασπιστής

* Ό ‘Αχμέτ Ζώγου γεννήθηκε το 1894 στη Μικρή Δίβρα της περιφερείας Μάτι. Οι προγονοί του είχαν σημαίνουσες θέσεις στην ‘Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το πολιτικό του στάδιο άρχισε το 1919. Το 1925
ανακηρύχθηκε πρόεδρος της αλβανικής δημοκρατίας καί την 1η Σεπτεμβρίου 1928, με πραξικοπηματικό δημοψήφισμα, έγινε βασιλιάς της Αλβανίας. Ή Ελλάς -φυσικά-τον αναγνώρισε άνευ ούδενός ανταλλάγματος.
307

Ίσούφ. Δημιουργούνται ομάδες 10 Τσιάμηδων κι ενός Γερμανού. Από της 1ης μέχρι της 5ης πρωινής είχαν συλληφθεί κι εγκλεισθεί στο Δημαρχείο της Παραμυθιάς (δωρεά του ευεργέτη Σωτ. Βούλγαρη) 52 άτομα. Οι γυναίκες προστρέχουν στο μουφτή. Αυτός τις καθησυχάζει και τους ορκίζεται ότι κανένας δεν θα πάθει. Συγκεντρώνουν χρήματα και τα στέλνουν στους φυλακισμένους μέσω κάποιου Όμέρ Μουράτ.

Όμως το «πήγαινε-έλα» του Νουρή και Ίσούφ στο γραφείο του Γερμανού φρουράρχου προκαλεί ανησυχίες. Από έναν αξιωματικό Αυστριακό πληροφορούνται ότι «μόργκεν μπαμ, μπαμ, καπούτ». Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ό ιερέας Ευάγγελος Π. Τσιαμάτος πού έκάλεσε τους
συγκρατουμένους του σε κοινή προσευχή.

Την πρωία της 29ης Σεπτεμβρίου ό γιατρός Βαλασκάκης, πού είναι παρατηρητής στο φεγγίτη, ειδοποιεί πώς έρχονται για την εκτέλεση. Ό καθηγητής Νίκος Γιαννάκης τραγουδάει μια φορά τον «Γέρο-Δήμο» («Έγέρασα, μωρέ παιδιά…»), ό δάσκαλος Περικλής Κακούρης απαγγέλλει δύο πατριωτικά ποιήματα δικά του («Ή μάνα» και «Ή Ελλάδα»). Οι μελλοθάνατοι χειροκροτούν.

Φθάνει ό Γερμανός αξιωματικός. Ή πόρτα όμως έχει φρακάρει και οι Τσιάμηδες την ανοίγουν με κασμάδες. Οι κρατούμενοι βγαίνουν στο προαύλιο αλλά τουςαπαγορεύεται να πάρουν τα υπάρχοντα τους.

Ό Ίσούφ διατάσσει να δεθούν με καλώδια. Δέσμιοι μεταφέρονται δια της κρήνης του Καρκαμησίου στον “Αγιο Γεώργιο, 1.500 μέτρα έξω από την Παραμυθιά. Τους συνοδεύουν 15 Γερμανοί καί 50 Τσιάμηδες. Σταματουν στη θέση Πουρνάρι. Διατάσσονται να σκάψουν

308

μόνοι τον τάφο τους (ομαδικό). Οι κρατούμενοι καταστρέφουν ο,τι πολύτιμο έχουν για να μη μείνει λεία των Τσιάμηδων. Σχίζουν τα χαρτονομίσματα, σπάνε τα ρολόγια καί τις γραφίδες τους (τότε
στυλογράφοι μελάνης), πετάνε δακτυλίδια, κοσμήματα καί άλλα τιμαλφή. Ακολούθως έβγαλαν σύντομο πατριωτικό λόγο οι Απ. Χρυσοχόου (γραμματέας Μητροπόλεως), Έλευθ. Βαλασκάκης (γιατρός),’θαν. Ρίγγας (Δήμαρχος), Έμμ. Γκουτσαλέρης (Διευθυντής Αγροτικής Τραπέζης). Ό Παπα-βαγγέλης αναπέμπει δεήσεις.

Περιέργως ό Γερμανός αξιωματικός φάνηκε οικτίρμων προς τρία πρόσωπα όχι από ανθρωπισμό αλλά συμφέρον. Ελευθέρωσε τους Σταύρο Σακαρέλη καί Γρηγόριο Μαραγκό, διότι ήσαν επιπλοποιοί κι έφτιαχναν τα έπιπλα του γραφείου του. Επίσης, τον Ιωάννη Γιαννάκη, διότι από αυτόν οι Γερμανοί
προμηθεύονταν τρόφιμα. Μάταια ό Ιωάννης Γιαννάκης παρακάλεσε να εκτελεστεί αυτός αντί του γιου του. Οι εκκλήσεις του έπεσαν στο κενό. Οι κρατούμενοι χωρίστηκαν ανά δέκα, σε ομάδες, καί έτσι προχώρησαν προς το μαρτύριο, τραγουδώντας ελαφρά προσαρμοσμένο προς την περίσταση το «Έχε γεια, καημένε κόσμε…». Ή πρώτη δεκάδα ήταν υπό τον Γκουτσαλέρη, ή δεύτερη υπό τον Γεώργιο Τσούλα, ή τρίτη υπό τον Χρυσοχόου, ή τέταρτη υπό τον Χαράλ. Τσούλα καί ή τελευταία ομάδα (9
άτομα) υπό τον Παπαβαγγέλη. Προ της εκτελέσεως ό Ίσούφ σκότωσε με το κοντάκι του όπλου του τον υπάλληλο των T.T.T.* Γεώργιο Σιαμά. Μετά την εκτέλεση
* Τ.Τ.Τ. = Ταχυδρομείο – Τηλεγραφεϊο – Τηλέφωνο.

309

άρχισε ή σκύλευση. Οι Τσιάμηδες αφαιρούν από τους νεκρούς ρούχα, υποδήματα, χρυσά δόντια. Τους αφήνουν άταφους. Ό Γερμανός φρούραρχος δημοσιοποιεί την εκτέλεση με το ακόλουθο ανακοινωθέν:

«Έξετελέσθησαν σήμερον την 7ην πρωινήν οι κάτωθι 49 Έλληνες πολίται, διότι δεν έτήρησαν τους όρους της προκηρύξεως του Γερμανού Στρατηγού και ενήργησαν σαμποτάζ, ένθα έπήλθεν ό θάνατος 5 γενναίων Γερμανών στρατιωτών»

Παραμυθιά 29 Σεπτεμβρίου 1943

Εκ του Γερμανικού Φρουραρχείου

Σημειώνουμε in memorian τα ονόματα των 49 εκτελεσθέντων πατριωτών:

Εύάγγ. Τσιαμάτος (ιερέας),
Έλευθ. Βαλασκάκης (ιατρός),
Απόστ.Χρυσοχόου (Σχολάρχης),
Αθαν. Ριγγας (Δήμαρχος),
Νικόλαος Γιαννάκης (Καθηγητής),
Κωνσταντίνος Σιωμόπουλος (Γυμνασιάρχης),
Έμμ. Γκουτσαλερης (Διευθυντής Τραπέζης),
Περικλής Κακούρης (Δάσκαλος),
Κωνσταντίνος Κατσούλης (Δάσκαλος),
Γεώργιος Σωτηρίου (Μαθητής),
Παναγιώτης Κωσταγιάννης (Μαθητής),
Ανδρέας Στρουγγάρης (Έμπορος),
Γεώργιος Πάσχος (Έμπορος),
Λέων. Πάσχος (Έμπορος),
Γ. Σιαμας(τριατατικός),
Αριστοφάνης Φείδης (Λογιστής),
Κωνσταντίνος Φ.Αλιγιάννης και Δημήτριος Φ. Αλιγιάννης (Επιχειρηματίες),
Σωτήριος Κ. Αλιγιάννης (Έμπορος),
Ιωάννης Δ. Αλιγιάννης (Έμπορος),
Σταυρος Μουσελίμης (υπάλληλος),
Ίω. Μητσιώνης (Επιχειρηματίας),
Γεώργιος Μουσελίμης (Επιχειρηματίας),
Νικόλαος Μπάρμπας (Έμπορος),
Σπυρ.Μπάρμπας (Μαθητής Γυμνασίου),
Γεώργιος Μαρέτας (Καταστηματάρχης),
Αποστ.Αποστολίδης (Υποδηματοποιός),
Κωνσταντίνος Σωτηρίου (Κτηματίας),
310

Κωνσταντίνος Κωσταγιάννης (Επιχειρηματίας),
Νικόλαος Μάνος (Έστιάτωρ),
Γεώργιος Τσούλας (Γραμματέας Κοινοτήτων),
Κωνσταντίνος Τσούλας, Χαράλαμπος Τσούλας (υποδηματοποιοί),
Ιωάννης Μπαζάκος (Δάσκαλος),
Εύθ. Ευαγγέλου (Επιχειρηματίας),
Βασ. Παπαθανασίου (Επιχειρηματίας),
Πάχος Πάκου (’Έμπορος),
Αθαν. Ράπτης (Έμπορος),
Σπυρ. Σπυρομήτσος (Έμπορος),
Χαρ. Αρίμφιας (Ράπτης),
Κωνσταντίνος Τσιλης (επιχειρηματίας),
Δημ. Κλήμης (Σαγματοποιός),
Ανδρ. Μαρετης (Κτηματίας),
Θωμάς Φάτσιος (Εργολάβος),
Κωνσταντίνος Τζώης (Χαρτοπώλης),
Εύάγγ. Νάστος (Έμπορος),
Νικ. Τσιαμάτος (Ράπτης),
Κωνσταντίνος Ζιάγκας (Επιχειρηματίας).
Εξυπακούεται ότι μετά την εκτέλεση επακολούθησε λαφυραγώγηση της Παραμυθιάς από Τσιάμηδες της περιοχής Γκρώπας. Αλλα ό Νουρή Μπέης Ντίνο δεν χόρτασε το μένος του κατά των Ελλήνων. Έσπευσε στα Ιωάννινα και ζήτησε να συλληφθούν οι εκεί διαμένοντες Παραμυθιώτες με την κατηγορία ότι διενεργούν κατασκοπεία εις βάρος του Άξονος. Έδωσε
μάλιστα και κατάλογο 100 ατόμων. Ευτυχώς ό Γερμανός Διοικητής Λάνς δεν έστερξε αυτή τη φορά. Αλλά για κάθε ενδεχόμενο οι επιφανέστεροι Παραμυθιώτες εγκατέλειψαν κρυφά την πρωτεύουσα της Ηπείρου.

Τραγική και συνάμα μεγαλειώδης υπήρξε ή ταφή των 49 εκτελεσθέντων. Μόλις είχε τοποθετηθεί στο μητροπολιτικό θρόνο Παραμυθιάς ό νεώτερος μητροπολίτης της Ελλάδος (μόλις 33 ετών) Δωρόθεος. Έφθασε στην έδρα του ταυτόχρονα με την εκτέλεση. Αψηφώντας τον κίνδυνο καί τις συνετές
υποδείξεις του Ελβετού προέδρου του Ερυθρού Σταυρού Μπικελ φθάνει με το διάκο του (Δω-

311

ρόθεος και αυτός) στην Παραμυθιά. Κανείς χριστιανός δεν τολμά να τον υποδεχθεί. Μόνο οι απειλητικοί οπλοφόροι Τσιάμηδες. Ό Δεσπότης αγέρωχος μεταβαίνει στο γραφείο του Γερμανού φρουράρχου και τον πείθει ν’ απελευθερώσει 500 Παραμυθιώτες. Στίς 6 το απόγευμα (δύο μέρες μετά την εκτέλεση), συνοδευόμενος από δύο Γερμανούς στρατιώτες και μερικούς Χριστιανούς φθάνει στον τόπο της θυσίας. Βλέπει το φρικτό θέαμα. Γονατίζει καί δέεται. Ακολούθως μεριμνά για την ταφή. Την επομένη γίνεται ή ενθρόνιση του στη Μητρόπολη Παραμυθιάς. Τα ράσα καί τα μάτια του ήσαν ακόμη ματωμένα.

Υ.Γ.:

Τα παραπάνω δεν εγράφησαν με καμμία εκδικητική διάθεση. Απλώς, πρόσφατα έφθασαν στα χέρια μου κάποιες παμφλέττες πού μιλάνε για τα δικαιώματα των Τσιάμηδων. Οι παμφλέττες αυτές ανήκουν στις νεόκοπες οργανώσεις «Πατριωτική Εταιρία Τσαμουριά» του Αμπίζ Ντόγιακα, «Πολιτιστικός πατριωτικός σύλλογος των απανταχού Τσάμηδων», καί το φυλλάδιο «Ή Τσαμουριά μητρική εστία» πού εκδίδει ή «Κίνηση για την ενότητα της Αλβανίας». Σήμερα οι Τσιάμηδες εκ του ασφαλούς εισέρχονται νομίμως ή παρανόμως στην Ελλάδα. Όλοι μιλούν ελληνικά. Δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο. Διότι τα εγκλήματα τους έχουν παραγραφεί λόγω παρελεύσεως 20ετίας!

Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων καταδίκασε με την υπ. αριθμ. 344/29 Μαΐου 1945, 1.930 Μουσουλμάνους Τσιάμηδες σε θάνατο. Ουδεμία απόφαση εκτελέστηκε. Γιατί οι Τσιάμηδες είχαν αποχωρήσει από τα ελληνικά εδάφη καί μέσω Κονισπόλεως είχαν καταφύγει στην Αλβανία. Εγώ απλώς διερωτώμαι : τα εγκλήματα πολέμου παραγράφονται ;
312

Ύστερολόγημα: Ό αναγνώστης ασφαλώς θ’ απορήσει, γιατί με τόσα στοιχεία επιβαρυντικά εις βάρος των Αλβανών καί δη των Τσάμηδων, κρατάμε έναντι τους μια στάση υποχωρητική;

Δεν τα ξέρουμε. Καί όσοι τα ξέρουν, σιωπούν. Όταν δημοσίευσα το κείμενο αυτό, δεν ήλθε -όχι βέβαια προς έμέ- αλλά προς το περιοδικό, καμμιά ευχαριστήρια επιστολή εκ μέρους κανενός παράγοντος, πολιτικού, κοινωνικού, πνευματικού της Παραμυθιάς.

Ήλθε μόνο, μετά παρέλευση χρόνου πολλού, μια υβριστική εναντίον μου επιστολή ενός λογίου, πού είχε ασχοληθεί με το θέμα πρίν από μένα κι εγώ το αγνοούσα, όπως αυτός αγνοούσε άλλες πηγές, παλαιότερες από τη δική του εργασία, πηγές πού έγνώριζα εγώ. Με πρόσχημα κάποιο λάθος στο
όποιο ενδεχομένως υπέπεσα σχετικά μ’ ένα όνομα καί με τη σχέση πατρός καί υίού, ό επιστολογράφος εξαπέλυσε εναντίον μου έναν οχετό ύβρεων ωσάν να ήμουν εγώ ό ηθικός αυτουργός της εκτελέσεως.

Ή επιστολή δημοσιεύθηκε στον «Οικονομικό» με ταυτόχρονη απάντηση δική μου. Απάντηση φυσικά αποστομωτική. ‘Έκτοτε συνέχισε να λιβελλογραφεί εναντίον μου σε κάποια έντυπα της Θεσπρωτίας, παίζοντας φυσικά άθελα του το παιχνίδι των Αλβανών. Κι είναι κρίμα! Γιατί επί ημερών δικτατορίας, όταν είχε διοριστεί Γενικός Γραμματέας της Βουλής, πού φυσικά ήταν κλειστή, είχε επιμεληθεί μιας θαυμάσιας έκδοσης πού περιελάμβανε τα αρχέτυπα καί τις εκδόσεις του ΙΕ’ καί ΙΣΤ’ αιώνα, πού φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Βουλής, μιας εκδόσεως όντως θαυμαστής πού, κατά πώς το συνήθιζαν οι λόγιοι της εποχής, ήταν προφρόνως αφιερωμένη, μ’ ένα γλειώδες αρχαϊκό επίγραμμα, στον τότε -αστέ ντούα πρωθυπουργό Γεώργιο Παπαδόπουλο!

σ) ΕΛΟΧΙΜ… ΠΑΣΟΚ / Ν.Δ /Κ.Κ.Ε /ΣΥΝ -ΣΙΡΡΙΖΑ Π.ΟΙ /ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΕΣΧΑΤΗΝ ΠΡΟΔΟΣΙΑΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΒΑΣΕΙΝ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟ ΟΠΙΟ ΤΟ ΕΠΡΟΔΟΣΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΔΟΠΑΤΗΣΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΜΑΣ